Арктикот се загрева 3,5 пати побрзо од глобалниот просек, предупредуваат научниците, што претставува нови безбедносни закани и за Велика Британија
Топењето на арктичкиот мраз отвора нови поморски патишта за трговски и воени бродови, но и можност за експлоатација на нови наоѓалишта на гас, нафта и природни минерали во речиси недопрена средина.
Овој континент долго време се загрева побрзо од остатокот од светот. Светската метеоролошка организација на Обединетите нации (СМО) предупреди дека Арктикот е на пат да се загрее 3,5 пати побрзо од остатокот од планетата во следните пет години, што го прави најмалку 2,4 °C потопол од неодамнешниот просек.
Ова се случува во време кога британскиот министер за надворешни работи Дејвид Лами ја обиколува областа за да ги процени заканите од Русија и климатските промени, нарекувајќи го Арктикот „сè поважна граница на геополитичката конкуренција и трговија“, пишува Sky News.
Тој најави ново финансирање од Обединетото Кралство во соработка со Исланд за следење на водите на Арктикот, употреба на вештачка интелигенција за откривање непријателски активности на државата и истражување на ефектите од климатските промени врз ОК.
Како што исчезнува морскиот мраз, неговата бела површина која ја рефлектира сончевата светлина го отстапува местото на потемниот океан кој ја апсорбира топлината. Се очекува топењето на мразот на Арктикот да го подигне нивото на морето кај британскиот брег.
Клаус Додс, професор по геополитика на Универзитетот Ројал Холовеј, рече дека помалку морски мраз на Арктикот веројатно ќе привлече „зголемена комерцијална и воена активност од трети страни кои не се сојузници на Обединетото Кралство, првенствено Русија и Кина“.
Тој додаде дека Обединетото Кралство треба да се подготви да дејствува во регионот без да се потпира на САД како сигурен сојузник, додека Русија „ќе продолжи да ја таргетира клучната инфраструктура во Северен Атлантик и европскиот Арктик, која може да биде сè подостапна“.
Ед Арнолд од безбедносниот институт „RUSI“ рече дека натамошното топење на мразот ќе значи дека „Русите ќе имаат поголема контрола над Северниот морски пат“, кој им овозможува на бродовите пристап до водите во близина на Британија.
Безбедносната закана, додаде тој, „фундаментално се менува“, бидејќи бродовите се повеќе се способни да минуваат низ Арктикот до водите каде што се наоѓаат гасоводи или подводни кабли за податоци што ја снабдуваат Европа.
Исто така се предупредува дека за прв пат на хоризонтот е нова опасна граница за глобалното затоплување.
Пред десет години, како дел од историскиот Париски договор, светските лидери ветија дека ќе се обидат да го ограничат глобалното затоплување на максимум 2 °C над прединдустриските нивоа и идеално до 1,5 °C. Тогаш и 1,5 и 2 степени изгледаа далеку.
Но, само една деценија подоцна, денешниот извештај за прв пат предвидува можност дека 2 °C ќе бидат прекршени во одреден момент во следните пет години.
Шансите тоа да се случи се „исклучително мали“, веројатно не повеќе од 1%, рече професорот Адам Скајф од Центарот Хедли на Обединетото Кралство , кој работеше на извештајот.
Но, таквата прогноза би била „сосема незамислива“ пред само неколку години, што покажува колку брзо се менува климата.
И ако нешто не се промени драстично, веројатноста за пробивање на границата од 2 °C ќе се зголеми, и тоа брзо, предупредуваат авторите, што ќе предизвика поекстремни временски услови и миграција бидејќи татковините стануваат непогодни за живеење.
СМО, исто така, предупреди дека температурите е многу веројатно повторно да достигнат 1,5 °C над прединдустриските нивоа во следните пет години – откако тоа се случи привремено во 2024 година.