Што може „фантастичната“ Мелони да добие од Трамп?

„Да!“, воодушевено одговори американскиот претседател Доналд Трамп кога новинарите, уште пред инаугурацијата, го прашаа дали е подготвен да соработува со италијанската премиерка Џорџа Мелони. Наклонетоста меѓу лидерите е заемна, бидејќи Мелони, за разлика од другите европски лидери, зазеде помирлив тон кон острите критики на Трамп за Европската Унија, нејзината економска и трговска политика, безбедносните прашања, како и за најчувствителната тема во трансатлантските односи – царините и одбранбените трошоци во контекст на војната во Украина.

По победата на Трамп, премиерката напиша на мрежата X дека неговото претседателство е „вредна добивка за САД и Италија“, со што кажа сè. За време на денешната посета на Белата куќа, за која лобира уште од јануари, ќе се обиде ласкањето да го замени со конкретни резултати – укинување на заемните царини. Ќе биде интересно да се види што ќе произлезе од состанокот со Трамп и потоа следниот ден, кога во римската палата Чиги ќе ја угости и неговиот заменик, потпретседателот Џејмс Дејвид Венс.

Иако многу европски лидери негодуваат поради посебниот статус што конзервативната италијанска политичарка го има во очите на шефот на најсилната светска економија (многумина би рекле дека го присвоила самостојно), билатералната врска би можела да биде непредвидена предност за ЕУ во обидот да ги избегне најавените реципрочни американски царини и повлекувањето на американскиот безбедносен чадор. Хемијата меѓу Трамп и Мелони, според мислењето на нашите соговорници, би можела да биде спас за ЕУ пред американското царинско цунами.

Кога Италија зборува во име на ЕУ 

„Јакнењето на улогата на Италија е интересно бидејќи таа никогаш немала поголема тежина во европската интеграција како Германија или Франција“, вели професорката по европска политика од Катедрата за меѓународни односи на Факултетот за општествени науки во Љубљана, Ана Бојиновиќ Фенко. Најголемиот предизвик во односот со Трамп е неговата целосна несериозност, смета таа: „Тој е како дете кое тврди дека има најголема лопата и кофа, затоа е важно некој да комуницира со него без да му го оспорува тоа“, сликовито објаснува таа што очекува Мелони.

Двојката, според зборовите на Трамп, имала и подолг разговор во четири очи на церемонијата за отворање на обновената катедрала „Нотр Дам“, а американскиот претседател тогаш ја опиша Мелони како „фантастична жена“. Таа беше и единствената европска лидерка присутна на неговата инаугурација. „Не треба да се занемари фактот дека со него ќе преговара жена, колку и да звучи ужасно, тоа, според разбирањата на Трамп, е предност“, нагласува Хочевар.

Премиерката негува добри односи и со блискиот советник на Трамп, Илон Маск, со кого веќе подолго време преговара за договор вреден 1,5 милијарда евра за користење на сателитскиот систем на „Спејс екс“ (SpaceX). И за него зборуваше со избрани зборови, нарекувајќи го „брилијантен човек“. Според некои информации, не е исклучено за време на посетата да продолжат тие преговори, кои во меѓувреме беа замрзнати.

„Мелони очигледно може да дејствува на нивото на Трамп, додека ЕУ едноставно нема алатки за да се спротивстави на таквите ставови, бидејќи се потпира на мултилатерализам и стручни ставови“, смета професорката.

Трамп и Мелони, според мислењето на предавачот и економист Анже Бургер, претставуваат поинаков пристап: „Довербата во меѓународните институции се урна, тие  сè почесто се во конфликт со постојните или растечките велесили“.

Тука се и внатрешнополитичката нестабилност во Франција и економската стагнација во Германија од една страна и идеолошката некомпатибилност на Париз и Берлин со Вашингтон на Трамп од друга страна. Токму Италија би можела да ја пополни таа празнина, објаснува експертката. И тоа не е лошо – Трамп, со сите ризици што ги носи, претставува и можност за ЕУ. „Тешко е да се замисли дека некоја социјалдемократска влада успешно води дијалог со лидер како Трамп“, ги објаснува блискоста на Мелони и Трамп и некомпатибилноста на Германија и Франција со американската администрација.

Бургер дополнително го објаснува поширокиот контекст на реорганизацијата на светскиот поредок, каде што „униполарниот свет станува мултиполарен“, па лидерите на Франција, Германија и на Обединетото Кралство стануваат немоќни и ирелевантни во актуелниот систем. Зближувањето на Италија и САД го претставува како премин од либерален на реалистичен меѓународен поредок. „Трамп и Мелони се претставници на новиот систем, кој се базира на тврда моќ наместо на идеали, на прагматизам наместо на правни норми и на национализам наместо на глобализам од минатите децении“, смета тој.

Бојиновиќ Фенко: „Самостојното дејствување на Мелони не е спорно“ 

Но дали самостојната иницијатива на Мелони е во спротивност со целта на ЕУ обединето да се спротивстави на царинската и безбедносната политика на Трамп, која ја турна ЕУ на работ? Некои европски лидери, особено францускиот претседател Емануел Макрон, предупредуваат дека целта на Трамп е да ја подели ЕУ со царинската војна и да ги принуди државите да преговараат со американската администрација одделно, билатерално, исто како што сега во САД прави Мелони.

Особено сомничав кон посетата е Париз, откако Мелони ги разочара европските сојузници со своето тивко одбивање на планот за заедничко вооружување на ЕУ, во моментот кога Трамп започна преговори со рускиот претседател Владимир Путин за завршување на војната во Украина.

Францускиот министер за индустрија Марк Ферачи ја коментираше посетата со зборовите: „Европа мора да остане единствена“. „Мислам дека тоа не е лошо бидејќи е важно соговорникот да ги застапува вредностите на ЕУ, дури и ако има конзервативни политички убедувања“, одговара соговорничката.

 

Очигледно е дека и во Европската комисија се свесни дека каков било дијалог е подобар од никаков, како што е моментално случајот во односите меѓу САД и Кина. „Политико“ наведува дека Мелони и претседателката на Комисијата, Урсула фон дер Лајен, ги усогласиле ставовите околу царините пред состанокот. Позитивни сигнали доаѓаат и од Германија, каде што претставник на владејачките Христијански демократи изјави дека „италијанската премиерка има добри односи со американскиот претседател Трамп, кои сега може да ги искористи во полза на Европа“.

„Во ЕУ важи правилото дека може да настапува единствено само кога може да произведе единствен глас, што моментално не е случај поради недостиг од внатрешни капацитети и надворешни околности“, појаснува Ана Бојиновиќ Фенко.

Хочевар: „Личната хемија е предност“ 

И покрај синергиите меѓу лидерите, Бојиновиќ Фенко смета дека постојат ограничувања во тоа што премиерката навистина може да постигне во Овалната соба. Целта се заемни нулти царини, кои Фон дер Лајен му ги нуди на Трамп од почетокот на царинската војна. Со тоа ЕУ би го трасирала патот кон договор за слободна трговија со САД и вешто би се извлекла од беспомошната позиција во која се најде по коментарите на Трамп дека Унијата е создадена за да им наштети на САД. Но тоа за Мелони е сериозна пречка, објаснува професорката.

„Би истакнала дека уделот на американскиот БДП во Г7 моментално е поголем од 50 проценти, повеќе отколку во првиот мандат на Трамп, што дополнително ја отежнува позицијата на Мелони и ЕУ“, наведува таа. Успех би било ако Трамп престане да се меша во внатрешните прашања на ЕУ, тоа е минималниот критериум за успех, додава Фенко.

 

 

Нешто пооптимистичен е познавачот на Италија и поранешен дописник на „Дело“ од Рим, Тоне Хочевар, кој смета дека „Мелони верува во тоа дека нивниот добар личен однос ќе биде доволен за пробив во царинските преговори“. Според неговата процена, премиерката ќе биде успешна, слично како и при ангажманот на САД за ослободување на новинарката Цецилија Сале минатата зима. „Иако добрата хемија во политиката секогаш има конкретно влијание, не е сигурно дека Мелони ќе успее бидејќи Трамп е непредвидлив и невозможно е да се предвиди што ќе го погоди“, смета експертот.

На коцка е многу и за Италија, вели Хочевар, бидејќи земјата, гледано низ призмата на трговијата, е под притисок. Трговскиот суфицит со САД изнесува речиси 40 милијарди евра, со што е трет најголем во ЕУ, веднаш по Германија и Ирска. Италија најмногу извезува во САД машини, фармацевтски производи, возила, мода и прехранбени производи и пијалаци.

Затоа не чуди што Мелони е под притисок на италијанските извозници да ги заштити од царините на Трамп. Клучното прашање е што ќе бара за возврат Трамп. Експертите сметаат дека на маса ќе биде зголемување на увозот на американски течен природен гас и зголемување на одбранбените трошоци, кои моментално стагнираат на околу 1,5 отсто.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар