Политика

МААЕ: Нанесена е критична штета на клучната иранска нуклеарна постројка

Извор: Jonathan Tirone, Natalia Drozdiak / Bloomberg

15 јуни 2025, 13:48

МААЕ: Нанесена е критична штета на клучната иранска нуклеарна постројка

Photographer: Atta Kenare/AFP/Getty Images

Израелските воздушни напади нанесоа критична штета на клучниот ирански нуклеарен објект за време на нападите викендов, според информациите од надзорното тело за атомска енергија на Обединетите нации, веројатно уназадувајќи го со месеци циклусот за ураниумско гориво во Исламската Република.

Меѓународната агенција за атомска енергија (МААЕ) објави дека повеќекратните израелски напади врз иранскиот објект за конверзија на ураниум во Исфахан, 400 километри јужно од Техеран, резултирале со сериозна штета.
Успешното уништување на Исфахан би било значајно бидејќи тоа е единствената локација за претворање на ураниумот во суровина што ја користат центрифугите, кои пак ги одделуваат изотопите на ураниум потребни за нуклеарна енергија или бомби.

МААЕ доцна во петокот објави дека Израел досега не успеал да го оштети иранскиот комплекс за збогатување Фордоу, кој е закопан околу 500 метри во планина. Слично на тоа, напорите за уништување на примарниот ирански објект за збогатување во Натанц се ограничени на површински структури, без откриени пробиви во силно утврдените подземни сали за збогатување.

Дипломатите утре ќе се состанат во Виена на итна седница на управниот одбор на МААЕ. Се очекува да се разговара за тековните напори на Израел за уништување на нуклеарната инфраструктура на Иран, како и за прекинувањето на способноста на МААЕ да ги проверува залихите на ураниум во земјата, кои се готови за бомби.
Дури и без уништување на иранската способност за збогатување, кампањата на Израел постигна одреден успех по тридневните бомбардирања, сметаат експертите.

Без капацитетот на Исфахан за преработка на нови количини суров ураниум, способноста на Иран да произведува дополнителни количини збогатен производ би била замрзната. И додека Иран има доволно залихи од постоечки материјал, неговата способност за зголемување би била ограничена.

„Ако го прекинете тој дел од протокот, циклусот на горивото повеќе не работи“, рече Роберт Кели, американски нуклеарен инженер кој ги водеше инспекциите за МААЕ во Ирак и Либија. „Предниот дел од нивната програма умира.“

Конвертирањето на суров ураниум вклучува мешање на рудата со флуор, создавајќи високо корозивна суровина. За производствениот процес потребни се високо специјализирани машини. Доколку Иран нема резервна опрема на залиха, на Техеран може да му треба значително време за да го рестартира својот циклус за ураниумско гориво, рече Кели.

Ризикот за израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху е дека продолжувањето на воената кампања би можело да ги турне нуклеарните активности на Исламската Република подлабоко во подземјето, со што ќе се прекине пристапот на инспекторите поддржани од ОН и потенцијално ќе се зацврсти решителноста на Техеран. Иран одговори на нападите со тоа што од петокот навечер погоди израелски градови со стотици балистички ракети и беспилотни летала.

Израелските лидери ќе ги разгледаат извештаите за штетите во наредните денови и ќе одлучат дали да продолжат со нападите. Спроведувањето на кампањата со таргет на нуклеарната програма на Иран, што е долго ветување на Нетанјаху, уби и девет водечки научници чија експертиза беше клучна за нуклеарните амбиции на Иран.

Bloomberg
 

 

„Очигледно сè уште нема целосна проценка“, рече Сузан Малони, потпретседателка на Институтот Брукингс со седиште во Вашингтон. Но, „комбинацијата од напади и убивањето на клучниот безбедносен и нуклеарен персонал ќе му отежни на Иран да ја реконструира програмата на нивото на кое беше пред овие напади“, рече таа.

Експертите велат дека воздушните напади ќе го отежнат следењето на атомските активности на Иран, со оглед на тоа што инспекторите на ОН веројатно долго време нема да добијат пристап до локациите. Нападот веројатно нема да ја запре нуклеарната програма на Техеран дури и ако нејзиниот напредок забави, рече Келси Девенпорт, директор за политика на неширење нуклеарно оружје во Здружението за контрола на вооружувањето.

„Постои реален ризик Иран да го пренасочи ураниумот, збогатен до нивоа блиски до нивото за оружје, на тајна локација или поради штетата МААЕ можеби нема да може да ги следи сите нуклеарни материјали на Иран“, рече Девенпорт.

„400 килограми високо збогатен ураниум на Иран би можеле да се сместат во три или четири лесно скриени цилиндри“, рече Кели, инженерот за нуклеарно оружје. Расте загриженоста дека Иран би можел да го користи материјалот како суровина за оружје доколку ги исполни заканите за откажување од Договорот на ОН за неширење нуклеарно оружје - клучна глобална иницијатива за спречување на ширењето на нуклеарно оружје - и со тоа да ги протера инспекторите.

Вашата претплата не може да се зачува. Ве молиме обидете се повторно.
Вашата претплата е успешна.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Ураниум: Гориво на иднината, причина за војна и профитабилна инвестиција?
Суровини

Ураниум: Гориво на иднината, причина за војна и профитабилна инвестиција?

Најголем производител на ураниум е Казахстан, кој учествуваше со 43 проценти од светското производство во 2022 година, додека вториот по големина, Канада, учествуваше само со 15 проценти.

18.06.2025

Автор: Aleš Kovačič

Сите новости од рубриката Политика

Политика

Бесент бара да се преиспита одлуката за реновирање на зградите на Фед
Општо

Бесент бара да се преиспита одлуката за реновирање на зградите на Фед

„Фед редовно ја преиспитува својата рамка за монетарна политика“, рече тој. „Би го повикал раководството на сличен начин да преземе, објави и спроведе сеопфатна институционална ревизија за да го зајакне својот кредибилитет“.

22.07.2025

сите новости од рубриката Политика

Регистрирајте се за да продолжите со читање. Регистрирајте се

Продолжете со читање со одбирање на една од опциите подолу

БЕСПЛАТЕН НАЛОГ

Прочитајте го овој и уште четири други текстови (не се однесува на премиум текстови)

Бесплатен билтен

Регистрирај се

Претплата

Неограничен пристап до премиум содржина на сите 5 портали

Неограничен пристап до ТВ и видео содржина

Ексклузивни приказни и анализи од Businessweek Adria

Истражете ги понудите

Активирајте уште една бесплатна статија и продолжете со читање.

Отклучи сега

Искористивте еден бесплатен текст.

Го цениме вашиот интерес за веродостојни информации. Активирајте уште една бесплатна статија и продолжете со читање.

Отклучи сега

Искористете ја ексклузивната понуда денес! Читајте неограничено за 1 € неделно.

Добијте неограничен пристап денес

Продолжете

Искористете ја ексклузивната понуда денес! Читајте неограничено за 1 € неделно.

Истражете ги понудите

Вашите конкуренти веќе го знаат ова. Дали ќе останете тивки?

Приклучете се сега за само 11 € месечно!

Истражете ги понудите